Witajcie,
Dziś omówimy instytucję zachowku. Po co w ogóle jest
zachowek, to pytanie zapewne od dłuższego czasu jest przez zainteresowanych zadawane.
Najogólniej rzecz ujmując, instytucja ta ma zapewnić poniekąd finansowe zabezpieczenie
spadkobierców, na wypadek, gdyby testamentem, majątek został „scedowany” na inne
osoby, najczęściej spoza najbliższej rodziny.
Swoboda dysponowania majątkiem za życia, na przykład w
formie darowizn, czy swoboda testowania pozwalająca na dowolne dysponowanie
majątkiem w testamencie na wypadek śmierci mogą prowadzić do pokrzywdzenia osób
najbliższych spadkodawcy, które zresztą czasem przyczyniają się do tworzenia
lub powiększania majątku spadkowego.
Stąd też osoba fizyczna ma przynajmniej moralny
obowiązek wspierania rodziny, w tym też pozostawienia im korzyści ze spadku.
Jednakże o tym kto, jakie i na jakich zasadach otrzyma korzyści po zmarłym,
decyduje ustawa.
Można więc twierdzić, że w kręgu rodziny zmarłego
istnieją osoby, którym pozostawienie korzyści jest obligatoryjne w zakresie określonym
w ustawie. W systemie prawa polskiego instytucja zachowku została ukształtowana
jako wierzytelność, tj. roszczenie o
zapłatę określonej sumy pieniężnej.
Na podstawie art. 991 § 1 k.c. uprawnionymi do
zachowku są zstępni (np. Dzieci), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, którzy
"byliby powołani do spadku z ustawy". Do kręgu osób
uprawnionych do zachowku należą również przysposobieni i ich zstępni, a także
przysposabiający. Co istotne, do
zachowku nie jest uprawnione rodzeństwo
spadkodawcy.
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku
bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania
do spadku, bądź w postaci zapisu (windykacyjnego lub zwykłego), przysługuje mu
przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do
pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Wysokość zachowku określa art. 991 § 1 k.c., wynosi on
połowę wartości udziału, jaki
przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, natomiast jeżeli
uprawniony do zachowku jest osobą małoletnią albo trwale niezdolną do pracy,
wysokość ta wynosi dwie trzecie wartości
tego udziału.
Tytułem końca
należy jeszcze wskazać, iż roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem la 5
od ogłoszenia testamentu.
Bartosz Strugaru
Źródło:
A. Szpunar, Uwagi o pojęciu prawa dziedziczenia,
op. cit., s. 13
W. Borysiak, O prawie spadkobierców ustawowych do
zachowku - polemicznie, PiP 2008, z. 5, s. 111; H. Witczak, Skutki wyłączenia
od dziedziczenia, Rejent 2009, nr 3, s. 73
B. Kordasiewicz (w:) System prawa prywatnego, t. 10,
s. 837
wyr. SN z dnia 13 lutego 2004 r., II CK 444/02, Lex nr
112873
Andrzej Kidyba (red.), Elżbieta Niezbecka, Komentarz
do art.991 Kodeksu cywilnego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz