spadkobiercy ustawowi - pierwsza grupa czyli kto po kim dziedziczy, CZ. 1

 Witajcie,

Właśnie powołujemy do życia „felieton” o nazwie TYDZIEŃ TEMATYCZNY. W tym tygodniu zgodnie z obietnicą przyjrzymy się spadkom, a dokładniej pierwszej grupie spadkobierców ustawowych.

Gdybyście chcieli zerknąć do przepisów prawa, to krąg spadkobierców ustawowych i kolejność powoływania ich do dziedziczenia określają przepisy art. od 931 do 937 kodeksu cywilnego.

My oczywiście zajmujemy się dziś art. 931 kodeksu cywilnego. Oto jego pełna treść:

Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Często spotyka się stwierdzenie, że dziedziczenie ustawowe ma zapewnić najbliższym spadkodawcy otrzymanie korzyści z majątku spadkowego, w sumie należy się z tym zgodzić, bynajmniej ja się zgadzam J

Do kręgu spadkobierców ustawowych należą obecnie osoby połączone ze spadkodawcą więzami:

1. rodzinnymi (zstępni  - czyli np. dzieci, rodzice, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa, dziadkowie i ich zstępni) oraz 
2. prawnymi (małżonek, przysposobieni, pasierbowie).

W ostatniej kolejności - w braku innych spadkobierców ustawowych - do dziedziczenia powołana jest gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy i Skarb Państwa. 

Spadkobiercami ustawowymi w pierwszej kolejności są dzieci zmarłego i jego małżonek .Dowodem pochodzenia dziecka od spadkodawcy jest akt urodzenia, nie ma przy tym znaczenia, czy spadkobierca jest dzieckiem pochodzącym z małżeństwa zmarłego czy dzieckiem pozamałżeńskim, którego pochodzenie zostało ustalone w drodze uznania lub sądowego ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa. Wszystkie dzieci osoby zmarłej dziedziczą na tych samych zasadach.

Jeżeli spadek dziedziczą wyłącznie dzieci, to ich udziały w spadku ustala się w częściach równych, podział następuje według liczby dzieci (tzw. podział według liczby głów). Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło chwili otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych.

Ustalenie udziałów dzieci w spadku w częściach równych ulega pewnej modyfikacji w razie powołania do dziedziczenia dzieci w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy. W świetle art. 931 § 1 k.c. dziedziczą oni w częściach równych, jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W tym stanie rzeczy zasada równych udziałów spadkobierców dziedziczących w pierwszej grupie (małżonka i dzieci) będzie realizowana jedynie wówczas, gdy po zmarłym dziedziczy nie więcej niż troje dzieci. Jeżeli zaś spadkobiercami ustawowymi dziedziczącymi w zbiegu z małżonkiem zmarłego jest więcej niż troje dzieci, to małżonek otrzyma zawsze udział wynoszący jedną czwartą spadku, pozostałe trzy czwarte zostanie podzielone między dzieci w częściach równych. Tym samym udziały spadkobierców będą miały różną wielkość.

pozycja małżonka przy dziedziczeniu

Małżonek zmarłego jest spadkobiercą ustawowym w dwóch grupach.  

1.      W grupie pierwszej dziedziczy w zbiegu ze zstępnymi spadkodawcy, przy czym jego udział nie może być mniejszy niż jedna czwarta całości spadku. 

2.  W grupie drugiej dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem lub zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy i jego udział wynosi połowę spadku.

Co ważne, małżonek spadkodawcy należy do kręgu spadkobierców ustawowych tylko wówczas, gdy pozostawał w związku małżeńskim ze zmarłym w chwili zgonu spadkodawcy. 

Pozycja małżonka spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowego jest pozycją uprzywilejowaną w stosunku do pozostałych spadkobierców. Przejawia się to nie tylko w wielkości udziału w spadku, ale także w przyznaniu pozostałemu przy życiu małżonkowi z mocy ustawy uprawnienia w postaci tzw. ustawowego zapisu naddziałowego uregulowanego w art. 939 k.c. oraz uprawnienia do korzystania z mieszkania i urządzenia domowego w dotychczasowym zakresie w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku (art. 923 k.c.). 

Na dziś tyle, już jutro przyjrzymy się kolejnej grupie spadkobierców ustawowych.

Łączę pozdrowienia

Bartosz Strugaru

żródło: 

1. Komentarz do Kodeksu Cywilnego pod red. Prof. dra. hab. Edwarda Gniewka,

2. komentarz , pod red. Andrzeja Kidyby, Elżbiety Niezbeckiej (Lex Sigma)